FAQ

Kwestia ruska w obliczu powstania styczniowego z perspektywy „Gazety Narodowej” i „Słowa”

Data publikacji: 2024

Prace Historyczne, 2024, Numer 151 (1), s. 107-126

https://doi.org/10.4467/20844069PH.24.008.20407

Autorzy

Adam Świątek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-4256-3496 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Kwestia ruska w obliczu powstania styczniowego z perspektywy „Gazety Narodowej” i „Słowa”

Abstrakt

The January Uprising of 1863, unlike all the earlier Polish independence uprisings, postulated the creation of the Republic of Poland, Lithuania and Ruthenia. Military operations against Russia initiated in May 1863 in Podolia, Volhynia and Kiev region, ended in a defeat for the Poles in July 1863 (battle of Radyviliv). In the summer of 1863, it was planned to reactivate the uprising, including the participation of the Polish and Ruthenian population from the Austrian partition – Galicia. However, an attempt to involve the Ruthenians in the uprising ended in failure. The reason were the discrepancies between the interests of Poles and Ruthenians. They had been apparent for several months, dating back to the outbreak of the Uprising, or even earlier. The article analyzes the Polish texts published in Lviv’s democratic daily newspaper Gazeta Narodowa and the Ruthenian, russophilic newspaper Slovo. The discrepancies concerned a number of issues: the attitude to the borders of future Poland, the recognition of the right to Ruthenians’ national identity, the attitude to the Orthodox Church, the noble nature of the uprising, and the oppression of peasants by the Polish nobility etc. The analysis of these texts shows the lack of divergence in the interests of the Polish and Ruthenian communities in Galicia in the face of the national uprising.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła drukowane

[Lewicki O.] Ostap Kowbasiuk, gente Ruthenus, natione także Ruthenus, Uciekiniery, poemat a la „Konrad Wallenrod”, Lwów 1863.

[Syroczyński L.] Łewko Czornyj, Słowo do „Słowa”, Lwiw 1865.

Prasa

„Dziennik Literacki” 1861.

„Gazeta Narodowa” 1862–1863.

„Slovo” 1863.

Opracowania

Buława A., Nie tylko Potiebnia i Sołowijówka. Ludność ukraińska wobec powstania styczniowego [w:] Stosunki polsko-ukraińskie w XVI–XX wieku, red. J. Wojtasik, Siedlce 2000, s. 41–79.

Demiańczuk J., Ukraińcy galicyjscy wobec powstania styczniowego, „Biuletyn Polsko-Ukraiński”, 17 I 1937, nr 3, s. 29–32.

Dolanský J., Powstanie styczniowe w literaturze czeskiej, „Pamiętnik Literacki” 1965, nr 56/4, s. 391–409.

Entsyklopediya ukrayinoznavstva. Slovnykova chastyna, hol. red. V. Kubiyovych, t. 4, Paryzh–N’yu-York 1962.

Figiela K., Echa powstania styczniowego na łamach „Czasu” i „Gazety Narodowej”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria socjologiczno-historyczna” 2003, z. 12: Historia 1, red. J. Kwak, s. 51–58.

Kieniewicz S., Przedmowa [w:] Galicja w powstaniu styczniowym, red. S. Kieniewicz, I. Miller, Wrocław [et al.] 1980, s. V–XIX.

Łosowski P., Młynarski Z., Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy w powstaniu styczniowym, Wrocław 1959.

Mudryj M., Powstanie styczniowe a środowisko gente Rutheni, natione Poloni w Galicji [w:] Powstanie styczniowe. Odniesienia, interpretacje, pamięć, red. T. Kargol, Kraków 2013, s. 67–78.

Mudryy M., Ideya pol’s’ko-ukrayins’koyi uniyi ta „rusyny pol’s’koyi natsiyi” v etnopolitychnomu dyskursi Halychyny 1859–1869 rokiv, „Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriya istorychna” 2005, vyp. 39–40, s. 83–148.

Olszański K., Działania wojenne w powstaniu 1863 r. w oświetleniu prasy galicyjskiej, „Studia Historyczne” 1974, z. 4 (67), s. 567–583.

Olszański K., Krakowski „Czas” wobec powstania styczniowego [w:] Kraków w powstaniu styczniowym, Kraków 1968, s. 195–301.

Olszański K., Prasa galicyjska wobec powstania styczniowego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.

Orlevych I., Rusofil’s’ka techiya [w:] Rus’, Malorosiya, Ukrayina: halyts’ki ukrayintsi u poszukakh vlasnoho imeni (XIX – persha polovyna XX stolit’), red. eadem, L’viv 2021, s. 103–128.

Orlewycz I., Powstanie styczniowe w ujęciu galicyjskich rusofilów [w:] Galicja a powstanie styczniowe, red. M. Hoszowska, A. Kawalec, L. Zaszkilniak, Warszawa–Rzeszów 2013, s. 457–466.

Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.

Pacholkiv S., Powstanie styczniowe a granica galicyjska [w:] Galicja a powstanie styczniowe, red. M. Hoszowska, A. Kawalec, L. Zaszkilniak, Warszawa–Rzeszów 2013, s. 59–73.

Sereda O., Pavlyn Svyentsitskyy u suspil’nomu zhytti Halychyny. Do istoriyi pol’s’koho ukrayinofil’stva, „Ukrayina. Kul’turna spadshchyna, natsional’na svidomist’, derzhavnist’” 2006–2007, t. 15, s. 475–486.

Sereda O., Ruś będzie tańczyć! „Rus’ki baly” u L’vovi yak faktor pol’s’ko-ukrayins’kykh vzayemyn u Halychyni kintsya 40-kh – 60-kh rokiv XIX, „Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriya istorychna” 2007, spets. vyp.: L’viv. Misto, suspil’stvo, kul’tura, t. 6, red. O. Arkusha, M. Mudryy, s. 316–338.

Sereda O., Ukrayins’ki narodovtsi ta pol’ski povstantsi v Skhidniy Halychyni (1863–1864): tayemni kontakty [w:] Galicja a powstanie styczniowe, red. M. Hoszowska, A. Kawalec, L. Zaszkilniak, Warszawa–Rzeszów 2013, s. 125–134.

Studyns’kyy K., Pavlo Leontovych (Pavlo zi Shchutkova), „Zapysky Naukovoho Tovarystva imeni Shevchenka” 1922, t. 132, s. 135–184; 1925, t. 136–137, s. 159–196.

Studziński C., Powstańcy polscy z r. 1863 w redakcji ukraińskiej „Mety”, „Ziemia Czerwieńska” 1937, R. 3, s. 69–111.

Sukhyy О., Vid rusofil’stva do moskvofil’stva (rosiys’kyy chynnyk u hromads’kiy dumtsi ta suspil’no-politychnomu zhytti halyts’kykh ukrayintsiv u XIX stolitti, L’viv 2003.

Szmyt A., Plany rozszerzenia powstania styczniowego na ziemie ruskie, „Echa Przeszłości” 2004, t. 5, s. 111–134.

Świątek A., Gente Rutheni, natione Poloni. Z dziejów Rusinów narodowości polskiej w Galicji, Kraków 2014.

Świątek A., Rusin z polską duszą. Platon Kostecki (1832–1908), Kraków 2023.

Uljasz A., Krakowski „Czas” wobec wybuchu i pierwszych tygodni powstania styczniowego. Studium historyczno-prasoznawcze [w:] Galicja a powstanie styczniowe, red. M. Hoszowska, A. Kawalec, L. Zaszkilniak, Warszawa–Rzeszów 2013, s. 43–57.

Vendland А.V., Rusofily Halychyny. Ukrayins’ki konservatory mizh Avstriyeyu ta Rosiyeyu 1848–1915, perekl. Kh. Nazarkevych, ред. M. Mudryy, L’viv 2015.

Wasylewski S., Dobrzański Jan [w:] Polski słownik biograficzny, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 266–267.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2024, Numer 151 (1), s. 107-126

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Kwestia ruska w obliczu powstania styczniowego z perspektywy „Gazety Narodowej” i „Słowa”
Angielski: The ruthenian question in the face of the January Uprising from the perspective of the newspapers Gazeta Narodowa and Slovo

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4256-3496

Adam Świątek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-4256-3496 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska

Publikacja: 2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Finansowanie artykułu:

Artykuł powstał w ramach działania naukowego NCN Miniatura pt. „Dziennikarze polscy Rusini w prasie galicyjskiej w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku” (nr 2020/04/X/HS3/00531).

Udział procentowy autorów:

Adam Świątek (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Dr Adam Świątek – adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania naukowe: stosunki polsko-ruskie w XIX i początkach XX wieku, dzieje prasy i biografistyka.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski